به گزارش مشرق، طی سال‌های گذشته که نمایشگاه کتاب از حالت استیجاری رنج می‌برد، یکی از بحث‌هایی که همواره از سوی کارشناسان و اهالی رسانه مطرح می‌شد، بحث جابه‌جایی نمایشگاه از یک مکان موقت به جایی بود که ویژگی‌های یک نمایشگاه بین‌المللی را داشته باشد. این خواسته هرچند منطقی‌ترین خواسته ممکن برای نمایشگاه کتاب بود، اما در دوره مدیریت بسیاری از مدیران رخ نداد، حال اینکه چرا، حتماً جواب‌های متعددی از سوی همان مدیران وجود دارد.

این اتفاق در بیست و نهمین دوره نمایشگاه رخ داده و حالا بعد از مذاکرات انجام شده، قرار است که سال جاری نمایشگاه کتاب در مجموعه‌ای تازه‌ساخت با عنوان شهر آفتاب برگزار شود، اما همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، این جابه‌جایی خالی از دل‌نگرانی برای اهالی آن، از جمله ناشران نیست. ناشران بسیاری هستند که گمان می‌کنند با این انتقال، ممکن است آن شرایطی که در گذشته برایشان طی 10 روز فراهم می‌شد، از دست برود. یکی از عمده نگرانی‌های موجود، ریزش مخاطب است. نمایشگاه کتاب تهران سال‌هاست که ساختاری فروشگاهی دارد، نمایشگاهی که ساخته شده تا مخاطبان با حضور در آن به خرید کتاب مورد نظر خود بپردازند. در این سال‌‌‌ها تنها دلخوشی ناشران برای حضور در این نمایشگاه، جنبه فروش آن بوده است. حال انتقال نمایشگاه درست در روزگاری رخ داده است که کتاب بیش از گذشته درد افراد این جامعه نیست و ایام رونق به سر آمده است. طبیعی است که در چنین شرایطی نگرانی برای ناشران، به‌خصوص آنهایی که کمتر شناخته شده هستند، برای فروش آثار وجود داشته باشد، اما هنگامی که پای صحبت ناشران معروف‌تر می‌نشینیم، اوضاع فرقی نمی‌کند و آنها نیز چنین نگرانی‌هایی دارند.

حسن علایی، مدیر نشر روایت فتح که انتشاراتش مخاطبان پر و پا قرصی دارد، می‌گوید: این نگرانی طبیعی است، اما اصل قضیه چیز دیگری است. ناشرانی که الآن احساس نگرانی می‌کنند، در گذشته که نمایشگاه در مصلی هم برگزار می‌شد، این احساس وجود داشت. دغدغه فروش یکی از دغدغه‌های اصلی ناشران در نمایشگاه کتاب است. این نگرانی زمانی بیشتر می‌شود که می‌بینیم نمایشگاه کتاب امسال در مکانی خارج از شهر برگزار می‌شود و بعد مسافت نیز به‌احتمال زیاد بر میزان فروش کتاب تأثیرگذار خواهد بود.

در این میان ناشران شهرستانی نیز دغدغه‌های خاص خود را دارند. مهدی جوکار که مدیریت انتشارات کتابستان معرفت را به‌عهده دارد، نیز درباره این موضوع می‌گوید: کتاب جزو کالای پرکشش در جامعه است؛ یعنی وجود عوامل متعدد می‌تواند در میزان علاقه مخاطبان به خرید آن تأثیرگذار باشد. متأسفانه وضعیت کتاب در کشور به‌خصوص در سال‌های اخیر این‌طور بوده و از عوامل متعدد تأثیر پذیرفته است، به همین دلیل تعداد مخاطبان کمتری دارد. نمایشگاه امسال قرار است در جایی خارج از شهر برگزار شود که هنوز اطلاعات دقیقی درباره آن برای من ناشر وجود ندارد. این روی مخاطب کتاب نیز قطعاً تأثیر می‌گذارد.

هرچند معاونت فرهنگی ارشاد در دوره جاری تمام تمهیدات را برای جذب حداکثری مخاطب به کار بسته است، اما به نظر می‌رسد به‌دلایل متعدد از جمله نامعلوم بودن  وضعیت حضور مخاطبان در نمایشگاه و اولین تجربه آن در شهر آفتاب، از نگرانی‌های ناشران کم نکرده است. دغدغه‌های دیگری نیز برای اهالی نشر در این زمینه وجود دارد که یکی از آنها امنیت محیط آن است. گمان اولیه این است که نمایشگاه در خارج از فضای شهری برگزار می‌شود و امکان دارد از این نظر برای بخشی از مخاطبان مانند خانواده‌ها مناسب نباشد.

با وجود همه این نگرانی‌ها و دغدغه‌ها به نظر می‌رسد انتقال نمایشگاه از مصلی به مکانی که اساساً به‌منظور برگزاری نمایشگاه احداث شده است، امری مبارک در عرصه فرهنگی کشور است که از آن می‌توان جهت ارتقای کیفی نمایشگاه در دوره‌های آتی بهره برد. برخی از ناشران بر این باوراند که این جابه‌جایی می‌تواند نقطه آغاز برای ایجاد تغییرات اساسی در جهت ارتقای کیفی نمایشگاه کتاب باشد، اما این خود نیازمند اما و اگرهایی است.

جوکار با اشاره به همین موضوع می‌گوید: انتقال نمایشگاه امری مبارک است، اما هنوز برای ما ناشران سؤالات متعددی وجود دارد که تا زمانی که وارد شهر آفتاب نشویم و آن فضا را نبینیم، نمی‌توانیم پاسخ روشنی دریافت کنیم. امسال عنوان شده که نمایشگاه به شهر آفتاب می‌رود، اما من ناشر هنوز شناخت روشنی از وضعیت امسال ندارم. ممکن است برگزاری نمایشگاه برای سال اول و دوم در شهر آفتاب مسئله‌ساز باشد، اما به‌نظرم می‌توان بعد از کسب تجربه حضور در آن، نسبت به بهتر شدن وضعیت امیدوار بود.

علایی نیز معتقد است محاسن شهر آفتاب بر معایبش می‌چربد، اما این نیازمند برنامه‌ریزی مسئولان به‌منظور بهره‌برداری بهینه از شرایط فعلی است. او می‌گوید: اگرچه مشکلات در سال نخست برگزاری امری عادی است، اما به نظر می‌رسد در سال‌های آتی وضعیت بهتری داشته باشیم.

او ادامه می‌دهد: الآن شرایطی فراهم آمده که شهرداری وارد میدان کار شده است. بهترین فرصت است تا ارشاد از شرایط موجود کمال استفاده را در جهت کیفی‌سازی نمایشگاه در دوره‌های بعد انجام دهد، به‌عنوان نمونه، فضای شهر آفتاب، فضای گسترده‌ای است که می‌توان از تمامی آنها برای ایجاد یک نمایشگاه باکیفیت استفاده کرد، مثلاً می‌‌توان از این فضا برای غرفه‌بندی مناسب و حرفه‌ای بهره جست.

شرایط حاضر می‌تواند نقطه آغاز برای نمایشگاهی باشد که در سال‌های اخیر دجار بحران انتخاب کتاب شده است؛ نمایشگاهی که با وجود ظرفیت‌های مناسب، امکان انتخاب کتاب مناسب را کمتر برای مشتریانش فراهم می‌کرد. همه اینها به نتیجه اولین تجربه در شهر آفتاب بستگی دارد، باید دید نخستین تجربه در شهر آفتاب چگونه رقم خواهد خورد و بیم‌ها و امیدها به کجا خواهد انجامید. هنوز آفتاب نمایشگاه کتاب در شهر آفتاب طلوع نکرده است، اما گویا وضعیت چنان که باید برای اهالی‌ آن روشن نیست و تصویری خاکستری از آن در ذهن مخاطبانش دارد.